Nội dung chính Bài 25: Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà – Tiếng Việt Lớp 5 Tập 1 Kết Nối Tri Thức:
Sa mạc tuy khắc nghiệt nhưng là niềm mơ ước và đam mê của những người chưa từng đặt chân đến. Thời tiết, địa hình và các loài động vật nơi đây đều rất độc đáo, để lại ấn tượng khó quên cho những ai đã từng ghé thăm, khiến họ suy ngẫm nhiều hơn về cuộc sống.
1. Đọc
Câu 1: Trao đổi với bạn về ý nghĩa của âm nhạc đối với cuộc sống con người.
Trả lời:
– Âm nhạc giúp thư giãn tinh thần, đem đến sự thoải mái, vui vẻ cho con người sau những giờ phút học tập, làm việc căng thẳng
– Âm nhạc giúp mọi người giao lưu, thể hiện tình cảm đến nhau qua ca từ, giai điệu
– Âm nhạc giúp mọi người đến gần với nhau hơn, không phân biệt sang hèn, già trẻ, gái trai
– Âm nhạc giúp con người thể hiện cái tôi của riêng mình với người khác.
Câu 2: Đọc
Từ ngữ:
– Xe ben: xe tải, thùng xe có thể được điều khiển cho dốc hẳn xuống để đổ vật liệu.
– Sông Đà: phụ lưu lớn nhất của sông Hồng, chảy từ Lai Châu qua các tỉnh Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Phú Thọ. (Trên sông Đà, tại khu vực tỉnh Hoà Bình, các chuyên gia Liên Xô đã giúp Việt Nam xây dựng một công trình thuỷ điện lớn.)
– Ba-la-lai-ca: tên một loại đàn 3 dây của người Nga.
❓ Trả lời câu hỏi
Câu 1: Tiếng đàn ba-la-lai-ca được miêu tả thế nào qua 8 dòng thơ đầu?
Trả lời:
Qua 8 dòng thơ đầu, tiếng đàn ba-la-lai-ca được miêu tả: như ngọn gió, tiếng đàn dìu dặt, tiếng đàn như ngọn sóng vỗ ghềnh đá, tiếng đàn nghe náo nức (làm sông náo nức tìm biển).
Câu 2: Trên công trường thuỷ điện sông Đà, tác giả đã nghe tiếng đàn ba-la-lai-ca vang lên trong khung cảnh như thế nào?
Trả lời:
Trên công trường thuỷ điện sông Đà, tác giả đã nghe tiếng đàn ba-la-lai-ca vang lên trong khung cảnh: Một cô gái Nga mái tóc màu hạt dẻ, ngón tay đan trên những sợi dây đồng, tất cả mọi người đều ngủ, chỉ có tiếng đàn ngân nga dưới ánh trăng lấp loáng sông Đà.
Câu 3: Miêu tả những điều em hình dung khi đọc 2 dòng thơ sau:
Chỉ còn tiếng đàn ngân nga
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.
Trả lời:
Khi đọc 2 dòng thơ, em hình dung: tất cả đều im lặng, tiếng đàn vang lên là âm thanh duy nhất phá tan không khí ảm đạm, im ắng của bầu trời đêm.
Tiếng đàn ngân và cảnh trăng lấp loáng soi dưới mặt sông thật buồn, thật dịu nhẹ và nhiều cảm xúc, gợi suy tư nhiều chiều cho người nghe, người đọc (đặc biệt là tác giả).
Câu 4: Nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh cô gái Nga chơi đàn ba-la-lai-ca trên công trường thuỷ điện sông Đà.
Trả lời:
Hình ảnh cô gái Nga chơi đàn ba-la-lai-ca trên công trường thuỷ điện sông Đà gợi cho em cảm nghĩ: cô gái cũng có những nỗi lòng của riêng mình, cô ngồi một mình và chơi đàn trên công trường thuỷ điện như muốn giãi bày tâm sự với màn đêm.
Chỉ có màn đêm mới lắng nghe rõ tiếng đàn cô gảy. Cô gái hẳn có nhiều kỉ niệm với đàn, cảm thấy nhẹ lòng và bình yên khi đánh đàn ba-la-lai-ca lên.
* Học thuộc lòng đoạn thơ từ đầu đến lấp loáng sông Đà.
2. Luyện từ và câu
BIỆN PHÁP ĐIỆP TỪ, ĐIỆP NGỮ
Câu 1: Đọc bài ca dao dưới đây và trả lời câu hỏi.
Trả lời:
a) Từ trông được lặp lại 8 lần.
b)
Theo em, việc lặp lại đó có tác dụng:
+ Nhấn mạnh người nông dân có nhiều nỗi lo về công việc đồng áng;
+ Nhấn mạnh người nông dân luôn phải vất vả, lo toan nhiều bề;
+ Muốn nói thời tiết và những yếu tố khách quan làm cho người nông dân không đoán định trước được mùa màng, thu hoạch.
Câu 2: Từ nào được lặp lại trong câu tục ngữ dưới đây? Việc lặp lại từ đó có tác dụng gì?
Trả lời:
– Từ được lặp lại trong câu tục ngữ là từ học.
– Việc lặp lại từ học có tác dụng: nhấn mạnh mỗi người trong đời cần phải học hỏi, tiếp thu kinh nghiệm, tri thức từ nhiều người, nhiều công việc; học để biết nhưng còn học để xử lí, học để ứng dụng, sử dụng được thứ đã học. Ý muốn nói sự học cần tỉ mỉ, suốt đời, học để làm cho bản thân trở nên tốt đẹp hơn.
Câu 3: Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.
Trả lời:
a) Từ “bỗng” xuất hiện trong đoạn thơ 2 lần.
b) Việc lặp lại nhiều lần từ bỗng có tác dụng: D. Nhấn mạnh sự ngỡ ngàng của chú gà con trước những điều mới mẻ.
Câu 4: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi.
Trả lời:
a) Từ được lặp lại ở tất cả các câu trong đoạn là từ “tre”.
b)
Việc lặp lại từ tre có tác dụng: đề cao vai trò của hình ảnh cây tre trong đời sống con người Việt Nam khi xưa cho tới tận bây giờ.
Tre là loài cây biểu tượng và gắn liền với làng của người Việt. Tre che chắn và ẩn náu cho dân làng, kiên cố làng Việt. Tre trải qua những ngày tháng chiến tranh, đồng hành và gắn bó như máu mủ, người thân của ta.
Lặp lại nhiều lần từ tre nhằm thể hiện tình yêu, sự quan trọng và gắn bó một lòng của dân ta với cây tre Việt Nam. Khó có quốc gia nào yêu tre như dân ta.
3. Viết
Câu 1: Đọc đoạn văn dưới đây và thực hiện các yêu cầu.
Trả lời:
a)
– Phần mở đầu của đoạn văn: từ “Bài thơ Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà” đến “những ấn tượng đẹp”.
Nội dung chính của phần này là: giới thiệu tên bài thơ, tên tác giả và ấn tượng cho người viết.
– Phần triển khai của đoạn văn: từ “Bài thơ gợi lên bức tranh” đến “xúc động biết mấy!”.
Nội dung chính của phần này: nêu những vẻ đẹp trong bài thơ và thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết với bài thơ.
– Phần kết thúc của đoạn văn: từ “Cảm ơn nhà thơ Quang Huy” đến hết. Nội dung chính của phần này: nhấn mạnh một lần nữa tình cảm, vẻ đẹp của bài thơ.
b)
Những điều ở bài thơ khiến người viết yêu thích hoặc xúc động là:
– Bài thơ gợi lên bức tranh sống động.
– Bài thơ tả tiếng đàn thật hay.
– Bài thơ dùng những từ ngữ miêu tả gợi cảm, gợi hình.
c)
Tình cảm, cảm xúc của người viết được thể hiện qua:
– Những từ ngữ: ấn tượng, hay, như nghe thấy, giúp chúng ta, tỏa đi muôn nơi, tươi đẹp hơn, xúc động, cảm ơn, hay, đẹp, tình hữu nghị, thắm thiết, bền chặt.
– Những câu văn:
+ Bài thơ Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà của tác giả Quang Huy để lại trong tôi những ấn tượng đẹp.
+ Bài thơ tả tiếng đàn thật là hay!
+ Tôi như nghe thấy những cung bậc âm thanh khi dìu dặt, khi náo nức, vang ngân của tiếng đàn ba-la-lai-ca.
+ Những người bạn quốc tế đã giúp chúng ta xây dựng Nhà máy Thuỷ điện Sông Đà, mang dòng ánh sáng tỏa đi muôn nơi, để cuộc sống tươi đẹp hơn. Xúc động biết mấy!
+ Cảm ơn nhà thơ Quang Huy đã viết bài thơ thật hay, thật đẹp về tiếng đàn ba-la-lai-ca và tình hữu nghị thắm thiết, bền chặt.
Câu 2: Trao đổi về những điểm cần lưu ý khi viết đoạn văn thể hiện tình cảm, cảm xúc về một bài thơ.
G:
– Bố cục đoạn văn
– Những điều yêu thích ở bài thơ
– Những cách thể hiện tình cảm, cảm xúc đối với bài thơ
+ Dùng từ ngữ chỉ tình cảm, cảm xúc
+ Sử dụng câu cảm
Trả lời:
Những điểm cần lưu ý khi viết đoạn văn thể hiện tình cảm, cảm xúc về một bài thơ em cần lưu ý như gợi ý.
* Vận dụng
Câu 1: Đọc cho người thân một bài thơ viết cho thiếu nhi và chia sẻ cảm nghĩ của em về bài thơ đó.
Trả lời:
– Bài thơ:
Cô giáo của con
Mỗi khi vào lớp
Cô cười thật tươi
Say sưa giảng bài
Giọng cô ấm áp
Bạn nào hay nghịch
Cô chẳng thích đâu
Bạn nào chăm ngoan
Cô yêu lắm đấy
Cần như hạt muối
Đẹp như hoa rừng
Cô giáo của con
Ai mà chẳng quý.
– Cảm nghĩ của em về bài thơ: Bài thơ hay nói về việc làm, điều cô giáo làm. Cô giáo tốt như người mẹ thứ hai của các bạn học sinh. Em cũng yêu cô giáo của mình như bạn nhỏ trong bài thơ.
Câu 2: Tìm đọc câu chuyện kể về một người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật (nhà văn, nhà thơ, diễn viên, đạo diễn,…).